Router Wi-Fi là trung tâm của mạng nội bộ, chịu trách nhiệm kết nối tất cả các thiết bị và chia sẻ kết nối Internet cho chúng. Bài viết này mình sẽ giải thích mọi thứ một cách đơn giản nhất về router, cung cấp các tiêu chí thực tế để bạn tự đánh giá để tìm ra chiếc router phù hợp nhất với nhu cầu sử dụng của gia đình hay văn phòng nhỏ của mình.
Các điểm chính
- Khái niệm Router: Là thiết bị mạng có chức năng chuyển tiếp các gói dữ liệu và chia sẻ kết nối Internet cho nhiều thiết bị trong cùng một mạng.
- Chức năng của Router: Kết nối mạng nội bộ ra Internet và cho phép các thiết bị trong mạng giao tiếp, chia sẻ kết nối với nhau.
- Nguyên lý hoạt động của Router: Nhận tín hiệu Internet từ Modem, sau đó định tuyến và phát sóng Wi-Fi hoặc chia sẻ qua cổng LAN để các thiết bị khác kết nối.
- Các loại Router phổ biến: Bao gồm các loại chính như Router có dây, không dây, Router ảo, Core Router và Edge Router.
- Yếu tố cần xem xét khi chọn mua: Cần quan tâm đến phạm vi phát sóng, cấu hình, chuẩn Wi-Fi, số lượng cổng LAN và các tính năng bổ sung.
- Phân biệt router và modem: Modem chuyển đổi tín hiệu từ nhà mạng cho một thiết bị, trong khi Router nhận tín hiệu đó và chia sẻ cho nhiều thiết bị.
- Giải đáp thắc mắc thường gặp khi sử dụng Router.
Router là gì?
Router (thiết bị định tuyến/bộ định tuyến) là thiết bị mạng giúp chuyển tiếp các gói dữ liệu, bao gồm cả mạng máy tính đến các thiết bị. Hiểu đơn giản, Router là thiết bị chia sẻ kết nối Internet cho nhiều thiết bị khác trong cùng một mạng nội bộ. Tên gọi quen thuộc của Router trong đời sống hằng ngày chính là cục phát Wifi.
Chức năng của Router
Router có hai nhiệm vụ chính:
- Kết nối ra ngoài: Kết nối toàn bộ mạng nội bộ (
LAN) của bạn với Internet. - Kết nối bên trong: Cho phép tất cả các thiết bị trong nhà giao tiếp dễ dàng với nhau và cùng chia sẻ kết nối Internet mà không bị giới hạn như mạng có dây.
Nguyên lý hoạt động của Router
Để phát sóng Wi-Fi, Router Wi-Fi cần kết nối với Modem, nơi nhận tín hiệu Internet từ nhà cung cấp. Dây cáp mạng sẽ nối từ cổng LAN của Modem tới cổng WAN (hoặc LAN, tùy chế độ) của Router. Router sẽ nhận dữ liệu từ modem và dùng địa chỉ IP của từng thiết bị (như điện thoại, máy tính) để gửi các gói tin (packet) đến đúng nơi. Quá trình truyền dữ liệu này diễn ra rất nhanh, đảm bảo kết nối luôn thông suốt. Router cũng hoạt động như một điểm phát Wi-Fi, cho phép các thiết bị như điện thoại, máy tính, tivi kết nối không dây, tạo thành một mạng lưới cục bộ để bạn dễ dàng lướt web, xem phim hay làm việc.
Ưu điểm, nhược điểm của Router
Chia sẻ kết nối: Cho phép nhiều thiết bị cùng truy cập Internet từ một đường truyền duy nhất.
Quản lý mạng hiệu quả: Router giúp định tuyến các gói dữ liệu đến đúng thiết bị, giảm tải lưu lượng mạng và giúp mạng hoạt động có tổ chức hơn.
Tăng hiệu suất và tiết kiệm: Giúp tăng hiệu suất làm việc và tiết kiệm chi phí khi không cần mỗi thiết bị một kết nối mạng riêng.
Tạo mạng cục bộ (LAN): Router tạo ra một mạng nội bộ, cho phép các thiết bị trong nhà hoặc văn phòng có thể giao tiếp và chia sẻ tài nguyên (như máy in, ổ cứng) với nhau một cách dễ dàng.
Phạm vi phủ sóng không dây: Router Wi-Fi giúp chuyển đổi tín hiệu có dây thành không dây, giúp người dùng tự do di chuyển các thiết bị trong phạm vi phủ sóng mà vẫn kết nối được Internet.
Tốc độ có thể giảm: Khi có quá nhiều thiết bị kết nối cùng lúc hoặc khi khoảng cách quá xa, tốc độ mạng có thể bị chậm lại.
Phức tạp trong cấu hình: Cài đặt và cấu hình Router, đặc biệt là các tính năng nâng cao, có thể khó khăn đối với người dùng không có kinh nghiệm.
Phụ thuộc vào Modem: Router cần được kết nối với một Modem để có thể nhận tín hiệu Internet từ nhà cung cấp dịch vụ.
Dễ bị nhiễu sóng: Sóng Wi-Fi có thể bị ảnh hưởng bởi các vật cản (như tường, vật liệu kim loại) hoặc các thiết bị điện tử khác (lò vi sóng, điện thoại không dây) gây ra tình trạng mất sóng hoặc chập chờn.
Các loại Router phổ biến hiện nay
Wired Router (Router có dây)
Router truyền thống là router có dây kết nối vật lý với máy tính thông qua cáp mạng. Một cổng của router sẽ nhận dữ liệu Internet từ Modem, trong khi một cổng khác chuyển tiếp dữ liệu này đến máy tính. Đây là loại router đơn lẻ, quen thuộc nhất với hầu hết người dùng.
Loại Router này rất phù hợp cho các căn hộ chung cư hoặc nhà có diện tích nhỏ đến trung bình (dưới 100m²) và ít vật cản. Ưu điểm nổi bật của Router có dây là có giá thành đa dạng, dễ dàng tìm mua và cài đặt. Tuy nhiên, bạn cần lưu ý về nhược điểm là vùng phủ sóng có phần hạn chế, dễ xuất hiện các vùng chết Wi-Fi ở những góc nhà xa hoặc các tầng khác.
Wireless router (Router không dây)
Router không dây kết nối trực tiếp với Modem bằng dây cáp để nhận các gói dữ liệu Internet. Thay vì truyền dữ liệu qua dây cáp đến máy tính, Router sẽ sử dụng một hoặc nhiều ăng-ten để phân phối các gói dữ liệu đó, từ đó thiết lập mạng cục bộ không dây (Wi-Fi) cho các thiết bị khác.
Virtual router (Router ảo)
Khác với các loại router vật lý, router ảo là một phần mềm hoạt động như một router dự phòng. Virtual router sử dụng giao thức VRRP (Virtual Router Redundancy Protocol) để tự động thay thế router chính khi router đó gặp sự cố, đảm bảo mạng luôn hoạt động liên tục.
Core Router và Edge Router
Đây là hai loại router phân loại theo chức năng:
- Core Router chỉ chịu trách nhiệm truyền dữ liệu bên trong một mạng duy nhất.
- Edge Router kết nối và truyền dữ liệu giữa các mạng khác nhau, nhưng không truyền dữ liệu bên trong cùng một mạng.
Yếu tố cần xem xét khi chọn mua router Wi-Fi
Phạm vi phát sóng
Khi chọn mua Router, phạm vi phát sóng là yếu tố quan trọng, được thể hiện rõ qua số lượng và hiệu suất của ăng-ten. Đặc biệt, đối với những ngôi nhà có tường dày, khu vực đông dân cư hoặc văn phòng, bạn nên ưu tiên lựa chọn loại Router Wi-Fi có khả năng xuyên tường tốt để đảm bảo tín hiệu ổn định.
RAM, bộ xử lý
Thông tin về RAM và bộ xử lý thường chỉ được cung cấp trên các dòng Router cao cấp. Dung lượng RAM càng lớn và bộ xử lý càng mạnh thì khả năng xử lý các tác vụ càng nhanh chóng và mượt mà.
Chuẩn Wi-Fi
Chuẩn Wi-Fi quyết định tốc độ và hiệu quả của mạng.
| Tên chuẩn | Tên kỹ thuật | Ưu điểm chính |
|---|---|---|
| Wi-Fi 5 | 802.11ac | Vẫn tốt cho nhiều nhu cầu, giá phải chăng. |
| Wi-Fi 6 | 802.11ax | Lựa chọn đáng tiền. Nhanh hơn, và xử lý đồng thời nhiều thiết bị tốt hơn, giảm tắc nghẽn. |
| Wi-Fi 6E | 802.11ax | Mở rộng của Wi-Fi 6, có thêm băng tần 6GHz siêu thoáng, ít nhiễu. Dành cho chuyên gia. |
Tốc độ và băng tần
Để có trải nghiệm mượt mà, bạn nên chọn router có tốc độ truy cập tối đa cao. Tốc độ này thường dao động từ 150 Mbps đến hàng nghìn Mbps, tùy thuộc vào gói cước và nhà cung cấp dịch vụ Internet của bạn.
Hiện nay có hai loại băng tần chính: băng tần đơn và băng tần kép. Router băng tần kép thường hoạt động ổn định và bền hơn, dù giá thành có cao hơn một chút.
- Băng tần 2.4GHz: Sóng đi xa, xuyên tường tốt hơn nhưng tốc độ chậm và dễ bị nhiễu, phù hợp cho các thiết bị như camera an ninh, đèn thông minh.
- Băng tần 5GHz: Tốc độ cao, ít nhiễu nhưng tầm phủ sóng ngắn hơn, phù hợp cho streaming 4K, chơi game, tải file lớn.
Số lượng và tốc độ cổng LAN
Cổng LAN cung cấp kết nối mạng có dây, luôn ổn định và nhanh hơn so với Wi-Fi. Bạn hãy ưu tiên cắm dây cho các thiết bị quan trọng như PC làm việc, máy chơi game, Smart TV. Hiện nay, cổng Gigabit là tiêu chuẩn bắt buộc phải có để tận dụng hết tốc độ các gói cước Internet phổ thông. Hãy đảm bảo router có đủ số cổng LAN mà bạn cần (thường là 3-4 cổng).
Các tính năng bổ sung hữu ích
- QoS (Quality of Service): Cho phép bạn ưu tiên băng thông cho các tác vụ quan trọng. Ví dụ, ưu tiên cho cuộc gọi Zoom hơn là việc tải game.
- Guest Network: Tạo một mạng Wi-Fi riêng cho khách với mật khẩu riêng, tách biệt hoàn toàn với mạng chính chứa dữ liệu cá nhân của bạn.
- Parental Controls: Giúp giới hạn thời gian online và chặn các trang web không phù hợp với trẻ em.
- Bảo mật: Luôn tìm các router hỗ trợ chuẩn mã hóa mới như WPA3 và có Firewall tích hợp.
Thương hiệu và ngân sách
Một số thương hiệu uy tín và phổ biến tại Việt Nam bao gồm TP-Link, ASUS, Netgear, Linksys, Xiaomi, Tenda. Các hãng lớn như TP-Link hay ASUS đều có sản phẩm trải dài mọi phân khúc. Thay vì trung thành với một thương hiệu, bạn hãy xác định rõ nhu cầu và ngân sách của bạn trước, sau đó tìm model phù hợp nhất trong tầm giá đó.
Cách sử dụng Router
Để bắt đầu sử dụng Router, bạn chỉ cần chuẩn bị một đoạn dây LAN (8 lõi) và thực hiện như sau:
- Kết nối Router với Modem: Dùng một dây mạng (Ethernet), cắm một đầu vào cổng WAN (thường có màu xanh hoặc khác màu) trên router và đầu còn lại cắm vào cổng LAN trên modem của nhà cung cấp mạng.
- Cấp nguồn điện: Cắm dây nguồn của router vào ổ điện. Bật nút nguồn nếu có và đợi các đèn tín hiệu trên router sáng ổn định.
- Vị trí đặt Router: Nên đặt router ở vị trí cao, thoáng, ít vật cản để tín hiệu Wifi được tốt nhất.
Phân biệt router và modem
Dưới đây là bảng so sánh Router và Modem giúp bạn phân biệt rõ 2 thiết bị thường gây nhầm lẫn này:
| Tiêu chí | Modem | Router |
|---|---|---|
| Chức năng chính | Chuyển tín hiệu từ nhà mạng thành tín hiệu Internet. | Nhận Internet từ Modem và chia sẻ cho nhiều thiết bị. |
| Số lượng kết nối | Chỉ cấp Internet cho MỘT thiết bị duy nhất qua cổng LAN. | Cấp Internet cho NHIỀU thiết bị qua Wi-Fi và các cổng LAN. |
| Ví dụ | Thiết bị nhỏ gọn, thường chỉ có 1 cổng LAN ra. | Thiết bị có nhiều ăng-ten, phát Wi-Fi và có nhiều cổng LAN, cổng mạng WAN, cổng USB. |
Hiện nay, các nhà cung cấp dịch vụ Internet như FPT, Viettel, VNPT thường cấp một thiết bị 2-trong-1, vừa là modem vừa là router. Loại này tiện lợi nhưng hiệu năng và tính năng thường bị hạn chế.
Câu hỏi thường gặp
Wifi Mesh có thực sự tốt hơn Router truyền thống cho nhà lớn không?
Chắc chắn là Có. Với nhà nhiều tầng hoặc diện tích trên 120m², Mesh vượt trội về độ phủ sóng đồng đều và trải nghiệm kết nối liền mạch, điều mà một router đơn dù mạnh đến đâu cũng khó làm được.
Làm sao để biết Router cũ của tôi có cần nâng cấp lên Wifi 6 không?
Bạn nên cân nhắc nâng cấp lên Wifi 6 nếu bạn có các thiết bị hỗ trợ chuẩn này và gặp phải các vấn đề như mạng chậm, giật lag khi chơi game online, xem video 4K/8K hoặc khi có quá nhiều thiết bị cùng kết nối. Wifi 6 mang lại tốc độ nhanh hơn, giảm độ trễ và cải thiện hiệu suất ở những khu vực đông người dùng. Công nghệ này cũng giúp tiết kiệm pin cho các thiết bị kết nối và có độ bảo mật cao hơn với chuẩn WPA3.
Chuẩn bảo mật WPA2 và WPA3 khác nhau thế nào? Tôi nên dùng loại nào?
WPA3 là bản nâng cấp bảo mật mạnh mẽ hơn WPA2, chống lại các phương thức tấn công hiện đại tốt hơn. Hãy luôn chọn WPA3 nếu cả router và thiết bị của bạn đều hỗ trợ. Nếu không, WPA2 vẫn là một lựa chọn an toàn.
Qua bài viết, mình đã chia sẻ tới bạn khái niệm, vai trò và các loại router phổ biến. Hy vọng những thông tin này đã giúp bạn có cái nhìn tổng quan và hữu ích về thiết bị mạng quan trọng này. Nếu bạn muốn tìm hiểu thêm về lĩnh vực mạng máy tính, công nghệ, bảo mật thì có thể xem thêm các bài viết dưới đây của mình:
